Đông trùng hạ thảo không chỉ được Đông y coi là vị thuốc quý. Tây y cũng có rất nhiều nghiên cứu về loài nấm này và khẳng định, nó có thể nâng cao hệ miễn dịch, giải độc thận, tăng cường chức năng gan và khả năng tình dục.
Các nghiên cứu lâm sàng cho cho thấy, đông trùng hạ thảo có
rất nhiều công dụng:
Tăng sức bền: Liều 3 g đông trùng hạ thảo mỗi ngày cho kết
quả tốt trong việc gia tăng năng lượng cơ thể cho người cao tuổi bị các bệnh mạn
tính. Một thí nghiệm thực hiện năm 2004 tại Mỹ cho thấy những người ở độ tuổi
40-70 có sức khỏe tốt nếu được dùng trích tinh đông trùng hạ thảo trong 12 tuần
đã có sự gia tăng sức bền thể lực so với nhóm đối chỉ dùng giả dược.
Cải thiện chức năng gan: Kết quả một nghiên cứu thực hiện
trên 70 bệnh nhân viêm gan B hoặc xơ gan cho thấy, loại nấm này giúp cải thiện
chức năng gan. Một thí nghiệm khác thực hiện trên 33 bệnh nhân viêm gan B cũng
cho kết quả tương tự.
Giải độc cho thận: Thử nghiệm mù đôi được thực hiện trên 21
bệnh nhân cao tuổi theo liệu trình điều trị với amikacine (một kháng sinh rất độc
cho thận), người ta quan sát thấy bệnh nhân có sử dụng nấm thì thận được bảo vệ
tốt hơn, giảm tác dụng gây độc của kháng sinh so với nhóm đối chiếu dùng giả dược.
Kết quả một nghiên cứu khác trên 51 bệnh nhân bị suy thận chỉ dùng nấm đông
trùng hạ thảo thì thấy có cải thiện chức năng thận và hệ miễn dịch. Một thử
nghiệm khác cũng được thực hiện trên 69 bệnh nhân ghép thận, kết quả là nấm đã
làm giảm độc tính của cyclosporine trên thận.
Nâng cao khả năng miễn dịch: Một thí nghiệm kéo dài 5 năm
trên 61 bệnh nhân bị bệnh lupus cho thấy, việc dùng đông trùng hạ thảo với liều
3-4 g/ngày và artémisinine (0,6 g/ngày) đã làm giảm sự tái diễn căn bệnh tự miễn
này. Trong một thí nghiệm khác với các bệnh nhân bị ung thư giai đoạn tiến triển,
người ta kết luận rằng các bệnh nhân được điều trị bằng loại nấm này đã được cải
thiện chức năng miễn dịch và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Kích thích chức năng tình dục: 5 nghiên cứu tại Trung Quốc với
trên 1.000 người tham gia ở cả 2 phái với liều lượng 3 g/ngày cho thấy, nấm này
có hiệu quả trong việc kích thích chức năng tình dục ở những người bị giảm sút.
Làm dịu triệu chứng bệnh hô hấp: Nhiều nghiên cứu tại Trung
Quốc cho thấy, nấm đông trùng hạ thảo tỏ ra hữu hiệu trong việc làm dịu các triệu
chứng của nhiều bệnh hô hấp, cụ thể là viêm phế quản mạn tính
Làm giảm LDL-cholesterol trong máu: Nghiên cứu trên 273 người
tại Trung Quốc bị cao lipid máu với liều 3 g/ngày đã làm giảm lượng cholesterol
toàn thể và giúp gia tăng cholesterol tốt.
Hoạt động khai thác quá mức có thể khiến đông trùng hạ thảo, loài nấm mà nhiều người sử dụng để tăng cường sinh lực, biến mất vĩnh viễn.
Nấm Yarsagumba hay đông trùng hạ thảo là loài nấm ký sinh có
khả năng tiêu diệt ruồi sống trên cơ thể sâu bướm ma. Giá của một kg nấm có chất
lượng cao có thể lên tới hàng nghìn USD.
Trong nhiều thập kỷ qua, nấm Yarsagumba hay đông trùng hạ thảo,
tên của một loại nấm hiếm được coi là “Viagra của dãy Himalaya”, mang đến nguồn
thu nhập tương đối lớn cho những người dân nghèo Nepal sống dưới chân dãy núi
Himalaya. Nhưng do hoạt động săn lùng diễn ra ngày càng ráo riết, loại nấm này,
chỉ mọc ở độ cao 3.500 m ở Nepal, ngày càng hiếm và các nhà khoa học lo ngại
chúng sắp biến mất vĩnh viễn, China Daily đưa tin.
Hàng năm đàn ông, phụ nữ và trẻ em lên núi để tìm nấm
Yarsagumba. Dù chưa có bằng chứng khoa học, các thầy thuốc người Hoa và người
Tây Tạng coi loại nấm nhỏ này là thuốc bổ có tác dụng tăng cường sinh lực.
Người ta bắt đầu khai thách nấm Yarsagumba từ 30 năm trước.
Tshewang Lama, một người dân Nepal sống ở ngôi làng gần biên giới Tây Tạng, từng
chứng kiến một số sĩ quan quân đội Trung Quốc ở ngôi làng Tây Tạng gần đó sắc nấm
Yarsagumba cho binh sĩ uống để làm tăng khả năng miễn dịch, chữa bệnh lao, kiệt
sức, liệt và ung thư. Lama đã dùng loại nấm này để chữa chứng rối loại giấc ngủ
và một số vấn đề sức khỏe khác. Từ đó, ông trở thành một trong những người thu
hái nấm đầu tiên.
Nhu cầu sử dụng nấm ở Trung Quốc đang tăng nhanh. Năm nay
người dân được trả 6 USD cho một cây nấm bằng quả ớt khô – mức giá cao gấp đôi
năm ngoái. Ở Kathmandu, thủ đô của Nepal, giá của nấm chất lượng cao lên tới
31.000 USD/kg.
Khi 70% thu nhập của người dân dưới chân dãy núi Himalaya tới
từ hoạt động bán nấm, sinh kế của của họ đang trở nên bấp bênh vì số lượng nấm
đang giảm mạnh.
Cứ tới tháng 5 và 6 hàng năm, hàng nghìn người dân Nepal di
chuyển bằng xe la hoặc xe bò tới những vùng đồng cỏ cao để tìm kiếm những cây nấm
nhỏ xíu chồi lên từ mặt đất.
Uttam Babu Shrestha, người có bằng của Đại học Massachusetts
tại Mỹ, kể rằng cách đây 10 năm, người dân thu được vài kg trong mỗi chuyến như
thế, nhưng ngày nay họ chỉ lượm được rất ít nấm. Sau một mùa thu nấm, nhiều người
trở về với một nhúm nấm.
“Săn lùng quá mức, thu hoạch trước khi nấm trưởng thành, phá
hủy môi trường sống là nguyên nhân khiến số lượng nấm giảm dần. Thậm chí biến đổi
khí hậu cũng có thể là một nguyên nhân. 2012 là năm tồi tệ nhất. Nhiều người
tìm nấm ở Dolpa (khu vực gần biên giới Tây Tạng) trở về tay không. Nếu tình trạng
này tiếp diễn thì loài nấm đó sắp tuyệt chủng", Shrestha nhận định.
Khoảng 50.000 người tại Dolpa tìm nấm hàng năm. Năm ngoái họ
mang về nhà 1.170 kg nấm.
Shrestha cho biết tình trạng vứt rác, tiểu tiện bừa bãi,
hành vi đốn cây để nấu ăn và sưởi ấm đang làm thay đổi môi trường trên những ngọn
đồi, nơi nấm Yarsagumba mọc.
Các quan chức Nepal cho biết chính phủ thu được 132.000 USD
từ xuất khẩu nấm trong năm 2011. Con số này có thể thấp hơn nhiều so với thực tế,
vì dân làng thường bán thẳng nấm sang Tây Tạng mà không kê khai với nhà chức
trách.
Nhà làm phim Dipendra Bhandari, người thực hiện bộ phim tài
liệu về hoạt động thu hái nấm mang tên “Hành trình tới Yarsa”, nói rằng trẻ em ở
các ngôi làng xa xôi thường theo bố mẹ chúng đi hái nấm khi chúng được nghỉ học
trong 2 tháng. Theo Bhandari, việc khá nguy hiểm vì người thu hái nấm có thể bị
ốm hoặc chết trong hành trình dài. 7 người mất mạng khi tranh chấp nấm với người
địa phương ở vùng phía tây Nepal vào năm 2009. Trước đó 2 năm, ít nhất 16 người
đã tử vong khi bão tuyết ập xuống và chôn vùi lều trại của họ.
Ông Lama cho rằng chính phủ nên kiểm soát hoạt động buôn bán
và khai thác, đồng thời thúc đẩy hoạt động của các thể chế địa phương để bảo đảm
an toàn và quyền lợi của người thu hoạch nấm.